Fitre Nedir
Fitre kelimesi, köken olarak icat etmek, yaratmak, kesmek veya ikiye ayırmak gibi anlamlara gelir. Türkçe’ye geçerken dilde değişikliğe uğramış ve “fitre” olarak kullanılmıştır. Ramazan Ayı’nda verilen fitreler İdü’l-Fıtr olarak adlandırılırken, diğer zamanlarda verilenler Sadakatü’l-Fıtr olarak bilinir. Ergenlik çağına gelmiş olan Müslümanlar için fitre vermek vacip sadakadır.
Ergenlik çağına erişen Müslüman kadınlar ve erkekler bu sadakayı bizzat yerine getirmelidirler. Kadınlar evlendiklerinde, eğer nafakaya tabi olurlarsa, fitrelerini kocaları öderler. Zekat farz kılındığı için bazı İslam alimlerine göre fitre vermenin farz kapsamından çıktığına dair görüşler vardır. Ancak genel olarak kabul edilen görüş, Ramazan fitresinin (İdü’l-Fıtr) vacip olduğudur.
Fitre Ne zaman Verilir
İdü’l-Fıtr olarak bilinen fitre, genellikle Ramazan ayının sonunda tek seferde verilmesi gereken bir ibadet olarak kabul edilir. Ancak bazı İslam alimlerine göre, fitreler Ramazan Bayramının ilk günü de verilebilir. Hz. Muhammed (S.A.V) Efendimiz tarafından buyurulan hadislerde, fitrenin Bayram namazından önce verilmesi tavsiye edilmiştir. Yetişkin olmayan bireylerin fitreleri ebeveynleri veya bakmakla yükümlü olan kişiler tarafından verilmelidir.
Fitre Kimlere Verilir
Fitre, İslamî bakımdan maddi durumu iyi olan Müslümanların, ihtiyaç içinde olan Müslümanlara verdiği bir sadakadır. Bu görevin tam manasıyla yerine getirilebilmesi için, belirtilen prensiplere dikkat etmek önemlidir. Fitreler genellikle yetimlere, yoksullara ve ilim tahsilinde bulunan öğrencilere verilir. Fitrenin verilmemesi gereken kişiler de bu konuda önemlidir. Kardeşler veya eşler arasında fitre verilmez. Ayrıca, anne, baba, dede, nine ve bunların alt soyundan gelen çocuklara ve torunlara fitre verilmez.
Çocuklar da üst soydan gelenlere fitre veremezler. Bakım sorumluluğu olan kişiler için de bu kural geçerlidir, örneğin evlatlık olanlar. Aile bağları bulunan kişiler arasında fitre verilebilmesi için, alıcıların mutlaka ihtiyaç içinde olmaları gerekir. Fitreler, cami, medrese, mescit, köprü veya yol yapımı gibi projeler için kullanılamaz. Müslümanlar arasında vacip olan bu yardımlaşmanın amacı, ihtiyaç sahiplerine bir nebze de olsa yardımcı olmaktır. Bu nedenle İdü’l-Fıtr, asıl amacına uygun olmalıdır.
Fitre Nasıl Hesaplanır?
Fitre hesaplaması yapılırken, bir fakirin iki öğün yemeğini karşılayacak miktar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu hesaplamada, genellikle 1,5 kilogram buğday, 3 kilogram arpa, 3 kilogram hurma veya bunların nakit karşılığı baz alınır. Türkiye’de fitre miktarları genellikle Diyanet İşleri Başkanlığı’nın tavsiyelerine göre belirlenir.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 2024 yılı Ramazan ayı için önerdiği fitre miktarı 130 TL’dir. Belirlenen fitre miktarları genellikle asgari bir tutarı ifade eder. Durumu iyi olan Müslümanlar, belirlenen miktarın üzerinde de fitre ödeyebilirler, zira ekonomik durumlarına göre daha fazla ödeme yapmalarında bir sakınca yoktur.